Inwestycje w rozwój interfejsów HMI

Jeżeli można powiedzieć, iż w ostatnim czasie jakiś obszar technologii automatyki i sterowania znacząco zmienia się i rozrasta, to na pewno jest to rynek interfejsów użytkownika człowiek- maszyna.

Najistotniejsze cechy urządzeń We/Wy

Znaczący postęp, jaki dokonał się zarówno w technologii sprzętu, jak i oprogramowania, znacznie rozbudował i skomplikował ten sprzęt i oprogramowanie, ale również zwiększył precyzję działania samych wyświetlaczy, stosowanych w tego typu interfejsach oraz związanych z nimi układów sterowania.
Złożone elementy graficzne i animacje, możliwość realizacji bardziej skomplikowanych funkcji w połączeniu z wciąż udoskonalanymi formami komunikacji i pracy bezprzewodowej stanowią główne bodźce coraz dynamiczniejszego rozwoju tej dziedziny systemów automatyki i sterowania. Pod koniec 2005 roku magazyn Control Engineering oraz grupa badawcza Reed Research Group (przyp. red.: w Polsce przeprowadzimy takie badania w połowie tego roku), przeprowadziły wśród czytelników tegoż magazynu ankietę, mającą na celu zebranie informacji dotyczących stosowanych przez nich typów interfejsów użytkownika, zapoznanie się z ich preferencjami w tym zakresie oraz ogólnymi trendami w tej dziedzinie. Odpowiedzi udzielone przez 260 respondentów, głównie inżynierów zajmujących się specyfikacją i rozwojem, dystrybucją i sprzedażą oraz osób, które zakupiły tego typu interfejsy, przyniosły szereg interesujących spostrzeżeń i wniosków.
Ponad połowa respondentów (52%) wykorzystuje interfejsy HMI w zastosowaniach przemysłowych. Spośród wszystkich aplikacji tego typu produkcja ciągła i okresowa stanowią ok. 42%. Aplikacje produkcji dyskretnej to niecałe 11% ogólnej liczby aplikacji, zaś pozostałe 22% to grupa aplikacji należących do różnych kategorii.
Średnio każdy z respondentów nabył w przeciągu ostatnich 12 miesięcy 59 urządzeń interfejsów, wydając przy tym ok. 175 000 USD głównie na niezbędne aktualizacje oraz zastosowanie nowych funkcji i możliwości sprzętu.
Roy Kok, starszy menedżer działu Profity Software w firmie GE Fanuc Automation przedstawia swoje spostrzeżenia w stwierdzeniu: ? Rozwiązania wykorzystujące interfejsy HMI oraz SCADA stanowią coraz częściej zasadniczy element strategii tworzenia systemów automatyki. Tak szerokie zastosowanie technologii HMI/SCADA umożliwia skupienie się na dalszym, jakże naturalnym kierunku rozwoju automatyki ? możliwości wykorzystania zbieranych informacji w jeszcze szerszym zakresie. Realizuje się to poprzez zastosowanie banków danych, w których gromadzi się dane w długich okresach czasu, w połączeniu z zaawansowanymi narzędziami analitycznymi, umożliwiającymi prowadzenie różnorakich analiz na bieżąco lub okresowo, dotyczących wybranej linii produkcyjnej lub też całego przedsiębiorstwa. W takim świetle wartość produktów HMI/SCADA ma dwojaki charakter: narzędzi służących integracji systemów automatyki oraz produktów poszerzających krąg tzw. inteligentnych urządzeń w tej dziedzinie.
Kontrasty, różnice ? nauka na przyszłość
Wśród licznych spostrzeżeń ankietowanych dostrzec można niejednokrotnie niewielkie sprzeczności, a czasami nawet całkowitą ich niezgodność między sobą. Na przykład niemal dwie trzecie z nich stwierdziło, że nigdy nie wykorzystuje do obserwacji i monitoringu danych interfejsów HMI bazujących na architekturze i sieci internetowej. Jednocześnie większość posiada w swoich systemach sieci otwarte (56%) i/lub interfejsy typu OPC (53%). Co piąty korzysta zaś z urządzeń bezprzewodowych. Oczekuje się, iż liczba ta wzrośnie do około 66% w ciągu najbliższych dwóch lat.
? Nie jest to dla mnie żadnym zaskoczeniem, że niemal dwie trzecie respondentów nie używa obecnie interfejsów opartych na Internecie ? przyznaje Tonya R. York, specjalista rynku komunikacji w firmie BizWareDirect Inc. (www. bizwaredirect. com), opracowującej specjalistyczne oprogramowanie dla przemysłu do akwizycji, przetwarzania i zarządzania danymi. ? Wielu z nich obca jest wciąż idea zintegrowanego przedsiębiorstwa, jaką przynosi ze sobą zastosowanie technik rodem z sieci internetowych. Użytkownicy, którzy przestawili się już na monitoring oparty na rozwiązaniach sieciowych, są zdumieni ich możliwościami i pozytywną różnicą w porównaniu z dotychczasowymi rozwiązaniami; obsługa i monitoring są możliwe praktycznie z dowolnego miejsca ? szybko i łatwo. Ostatecznie wszyscy użytkownicy powinni przekonać się do tych rozwiązań oraz ich funkcjonalności, zwłaszcza w środowisku przemysłowym. Wtedy nie tylko wzrośnie liczba zakładów wykorzystujących je, ale również zależnych od nich.

Prognoza zakupów oprogramowania interfejsów HMI Niemal połowa respondentów ankiety przewiduje wzrost nakładów związanych z interfejsami użytkownika HMI

Czterdzieści procent respondentów podkreśla, iż systemy interfejsów HMI spełniają wymogi norm dotyczących systemów regulacji i sterowania, takich jak 21: CFR, część 11. (ang. Title 21 Code of Federal Regulations, part 11; regulacje dla przemysłu spożywczego i farmaceutycznego ? standard uznawany również w Europie). W opinii sporej części ankietowanych (42%), wykorzystujących interfejsy HMI zarówno w zakładach produkcji ciągłej, jak i okresowej liczba stosowanych tego typu urządzeń powinna być zwiększona.
Jednakże menedżer rynku produktów wizualizacyjnych dla jednostek biznesowych w firmie Wonderware Orchestra, Renee Brandt stwierdza, że rola, jaką interfejsy HMI odgrywają w tej dziedzinie, wciąż się zmienia: ? Interfejsy użytkownika wymagają wprowadzenia zaawansowanych narzędzi interakcji pomiędzy systemem a samym użytkownikiem, szczególnie w kwestii podpisów elektronicznych, jednakże z drugiej strony istotnym ich elementem wciąż pozostaje funkcja zbierania danych. Dlatego też dostrzegamy ogólny trend do tworzenia produktów przechowujących tzw. historie procesu lub też skupionych na tworzeniu baz danych o procesie. Pozwala to na szybkie spełnienie wymagań stawianych urządzeniom rejestracji elektronicznej oraz na tworzenie automatycznych raportów, jak chociażby okresowa rejestracja elektroniczna podstawowych parametrów procesu technologicznego. Dane takie mogą być również z powodzeniem przechowywane nawet dla długich okresów pomiarowych i kontrolnych, a zakodowana elektronicznie informacja nie ulega zmianie czy modyfikacji.
Główne cechy urządzeń interfejsów HMI
Ankietowani zostali poproszeni o udzielenie informacji na temat aktualnie stosowanych przez nich urządzeń interfejsów HMI oraz o to, jakie cechy tych urządzeń uważają oni za najistotniejsze. W szczególności poproszono ich o umiejscowienie tych cech w czterech grupach:urządzenia wejściowe, możliwości graficzne, łączność i systemy operacyjne. W opinii respondentów typowym systemem jest urządzenie z interfejsem do sieci otwartej, z kolorowym, dotykowym wyświetlaczem i klawiaturą, urządzenie pracujące na platformie systemu operacyjnego Windows XP.
Znacząca liczba ankietowanych używa już obecnie płaskich paneli LCD. Cechująca je prostota obsługi oraz instalacji, niewielkie gabaryty oraz możliwość instalacji nieraz w trudnodostępnych miejscach umożliwiły ich szybką ekspansję na rynku.
Co najmniej połowa respondentów korzysta z sieci otwartych lub OPC, około 20% stosuje komunikację bezprzewodową, 11% połączonych jest z systemem zarządzania produkcją ? MES, a 9% z systemem planowania zasobów w przedsiębiorstwie ? ERP. Praktycznie każdy z nich posiada urządzenia z kolorowymi wyświetlaczami (95%) oraz/lub funkcjami alarmowymi (93%), jednakże powszechne są również prezentacje trendów (83%) i animacje (74%). Komentując tak wysoki poziom wykorzystania funkcji alarmowych i prezentacji trendów menedżer rynku firmy ABB, Roy Tanner zauważa, iż coraz częściej w dyskusjach samych fachowców, jak i rozmowach z klientami, pojawia się problem zarządzania alarmami w systemach sterowania oraz kwestia obniżenia ryzyka wystąpienia samych alarmów.
? Niewłaściwa strategia zarządzania alarmami systemu lub też całkowity jej brak zwiększa ryzyko niewłaściwej jego optymalizacji, zniszczenia pracujących w zakładzie urządzeń oraz wystąpienia innych niebezpiecznych sytuacji ? podkreśla Roy Tanner, dodając również, że współczesne systemy alarmowe wyposażone są w specjalne funkcje i narzędzia wspomagające użytkownika w stworzeniu i utrzymaniu właściwej dla danej aplikacji strategii zarządzania alarmami, ich kategoryzacji oraz raportowania.
Najpowszechniej stosowanymi w interfejsach systemami operacyjnymi są oczywiście Windows XP oraz 2000, wskazywane niemal przez połowę respondentów (odpowiednio 55% i 50%). Ankietowani wspominają również o systemach: Windows NT ? 30%, CE ? 25% oraz Server 2003 ? 16%. Niestety tylko około jedna czwarta respondentów posiada systemy z podłączoną komunikacją sieciową Web. Znaczącym faktem jest duża ilość ankiet, w których mówi się o wykorzystaniu przez operatorów kilku systemów operacyjnych w jednym zakładzie.
? W wielu przypadkach, zwłaszcza w większych instalacjach systemów sterownia, użytkownicy wykorzystują starsze systemy operacyjne ? stwierdza Renee Brandt z firmy Wonderware. ? W związku z tym nigdy nie mieli z tymi systemami żadnych problemów, więc nie chcą wprowadzać w nich żadnych zmian. Jednakże często okazuje się, że w momencie gdy chcą wprowadzić do sytemu jakieś nowe funkcje, zwiększyć możliwości techniczne czy po prostu wymienić wadliwe urządzenia ? stary system operacyjny może być już niewystarczający. Użytkownicy często decydują się także na wymianę sprzętu, by w ten sposób niejako wymusić unowocześnienie i poprawę funkcjonalności aplikacji zarówno jej części sprzętowej, jak i programowej. Nowe systemy operacyjne i aplikacje programowe, dostarczane wraz z nowymi urządzeniami, powodują najczęściej konieczność aktualizacji oprogramowania także dla pozostałych urządzeń w zakładzie, w rezultacie czego w jednym przedsiębiorstwie może być zainstalowanych kilka systemów operacyjnych oraz liczne aplikacje programowe różnych producentów.
Spojrzenie w przyszłość
Aktualizacja oprogramowania urządzeń interfejsów HMI wynika głównie z potrzeby wykorzystania nowych możliwości przeznaczonych dla nich aplikacji programowych (około 42% ankietowanych). Jednakże w tendencji tej można wyróżnić dwie odrębne filozofie postępowania. Z jednej strony prawie 23% respondentów deklaruje, iż dokonuje zmiany oprogramowania za każdym razem, gdy pojawia się nowe uaktualnienie. Jednakniemniej liczna, aż 20%, jest grupa tych, którzy nie dokonują aktualizacji nigdy, wychodząc z założenia, że jeżeli system pracuje i nie ma żadnych awarii, to tym samym nie ma żadnych istotnych powodów, by wprowadzać jakiekolwiek zmiany. U 13% ankietowanych aktualizacje oprogramowania realizowane są tylko w przypadku wprowadzenia przez nie uzupełnień i technicznych, funkcjonalnych poprawek do aplikacji już działających.
Respondenci, zapytani o to, jakich usług oczekują przede wszystkim od dostawców urządzeń interfejsów HMI, w większości (87%) wspominają o łatwym dostępie do uaktualnień oraz poprawek do zakupionego już oprogramowania. Więcej niż dwie trzecie ankietowanych (69%) oczekuje odpowiedniego przeszkolenia w obsłudze sprzętu, a około 43% współpracuje stale z dostawcami w celu opracowania modyfikacji interfejsów oraz ich dostosowania do indywidualnych potrzeb danej aplikacji.
Spoglądając w przyszłość, 43% respondentów spodziewa się zwiększenia nakładów na zakup urządzeń interfejsów użytkownika w następnym roku (patrz wykres kołowy: Prognoza zakupów oprogramowania interfejsów HMI). Ponad połowa zamierza utrzymać wydatki na ten cel na aktualnym poziomie, a tylko 6% przewiduje ich zmniejszenie. Ten przewidywany wzrost potwierdza fakt, iż nowe możliwości, funkcje urządzeń oraz aktualizacja oprogramowania to zasadnicze przyczyny zwiększenia zakupów w obszarze urządzeń interfejsów HMI. Powody, dla których następuje redukcja wydatków, są zróżnicowane; należą do nich m.in.: ograniczenia w budżecie firmy, brak jej planów rozwojowych, ogólna zła koniunktura biznesowa lub też zakończenie w niedawnym czasie aktualizacji oprogramowania i sprzętu.
Podsumowując, stwierdzić można, iż użytkownicy kontynuują inwestycje związane z interfejsami operatorskimi HMI, poszukując jednocześnie dróg do zmniejszenia niezbędnych w tym celu nakładów finansowych oraz uproszczenia ich obsługi. Udogodnienia wprowadzane przez producentów tego typu urządzeń mają na celu głównie ułatwienie tworzenia indywidualnych aplikacji, promowanie standaryzacji, tak by podtrzymać korzystną w tym momencie koniunkturę w tej dziedzinie. 


WYBRANE PRODUKTY INTERFEJSÓW OPERATORSKICH HMI

Interfejsy HMI w całym przedsiębiorstwie

Oprogramowanie interfejsów użytkownika RSView Enterprise Series wprowadza funkcjonalny, wydajny i oszczędny, jednolity interfejs na wszystkich poziomach zarządzania w firmie; zawężając tym samym znacznie lukę, jaka występuje pomiędzy systemami poziomu produkcji, a systemami zarządzania i biznesu. Urządzenia opracowano pod kątem jak najszybszej, prostej obsługi i nawigacji, zamykając je w prostych, estetycznych obudowach, ułatwiających instalację oraz integrację całego systemu. Do wymiany informacji, parametrów interfejsy te wykorzystują popularną w systemach automatyki firmy Rockwell Automation platformę FactoryTalk. W jej skład wchodzą: pakiet Supervisory Edition, przeznaczony do monitorowania i sterowania z poziomu nadrzędnego (zarządzania) przedsiębiorstwa; pakiet Machine Edition, stosowany na poziomie produkcyjnym, obsługujący interfejsy oparte na strukturach otwartych lub wbudowanych (firmowe), monitorujące i sterujące pojedyncze urządzenia lub też niewielkie, zautomatyzowane procesy. Platforma ta ma również narzędzia umożliwiające edycję i kopiowanie aplikacji interfejsów tak, iż mogą być one przenoszone pomiędzy różnymi urządzeniami.

Rockwell Automation

www.rockwellautomation.pl

Redukcja czasu wdrożenia i konfiguracji

Oprogramowanie InTouch 9.0 przeznaczone dla interfejsów HMI wyposażono w technologię SmartSymbol, znacznie redukującą czas niezbędny do stworzenia, konfiguracji i testowania funkcjonalności interfejsów użytkownika. Technologia ta integruje poszczególne obiekty interfejsu z symbolami graficznymi programu InTouch, w wyniku czego powstają gotowe szablony dla tychże obiektów. Zmiany wprowadzane w takich szablonach przenoszone są automatycznie w całej aplikacji, nawet poprzez węzły sieciowe PC. Nowa formuła skryptów, zwana IOSetRemoteReferences, umożliwia modyfikację baz danych obiektów ArchestrA lub też tzw. tagów InTouch w trakcie pracy systemu, pozwalając tym samym na dynamiczną zmianę symboli i przypisanych im obiektów, w przypadku nagłych zmian parametrów aplikacji lub systemu. Inne nowości oprogramowania to wprowadzenie skryptów ułatwiających wizualizację i analizę danych, dających użytkownikom możliwość tworzenia wyświetlaczy dla stacji roboczych, różnego rodzaju przeglądarek, paneli PDA oraz tabletów Wonderware Industrial i komputerów przemysłowych Touch Panel.

Wonderware

www.wonderware.com

Dystrybucja: Astor sp. z o.o.

www.astor.com.pl

Oprogramowanie interfejsów HMI ze wsparciem dla komputerów klastrowych

Najnowszy pakiet narzędzi dla interfejsów HMI/SCADA ? Cimplicity v. 6.7, w specjalnym wydaniu dla przemysłu samochodowego, wspiera obsługę serwerów klastrowych Microsoft.

Pakiet ten stanowi podstawę dla popularnego w tej gałęzi przemysłu narzędzia sterującego i planującego pracę linii produkcyjnych o nazwie Tracker. Wprowadzenie obsługi serwerów klastrowych ma na celu podniesienie funkcjonalności automatyki urządzeń przemysłu samochodowego poprzez umożliwienie automatycznego przejęcia funkcji danego węzła (komputera w danym klastrze) przez inny węzeł, opierając się na dostępnych, aktualnych danych o realizowanym procesie. Wsparcie obsługi serwerów klastrowych, wraz z innymi ulepszeniami narzędzi operatorskich oraz integracyjnych, stanowić będą integralną część nowej wersji pakietu Cimplicity v. 7.0, której premierę przewidziano na początek roku 2006.

GE Fanuc Automation

www.gefanuc.com.pl

Dystrybucja: Astor sp. z o.o.

www.astor.com.pl

Łatwy w konfiguracji

W pakiecie Simatic Wince flexible 2005 uwagę zwraca łatwość i wydajność narzędzi konfiguracyjnych. Ostatnia jego wersja pozwala użytkownikom konfigurować interfejsy szybciej, łatwo, intuicyjnie zaimportować istniejące tagi oraz dzięki obsłudze standardu Unicode bardzo szybko przetworzyć projekty na wykorzystujące języki azjatyckie. Dodatkowo opcja Wince flexible/Audit umożliwia po raz pierwszy producentom sprzętu mechanicznego oraz urządzeń dla przemysłu zatwierdzenie swoich produktów z przeznaczeniem dla przemysłu farmaceutycznego. Inne udogodnienia wprowadzone w pakiecie to: import listy tagów, import/ eksport tekstów w formacie .xls (Excel), obsługa grafik w różnych popularnych formatach oraz przesyłanie danych konfiguracyjnych siecią ze standardem Profibus.

Siemens sp. z o.o. Automation & Drives

www.siemens.pl/napedy

Personalizacja obrazów wizualizacyjnych

System operatorski IndustrialIT System 800xA Operations umożliwia dostęp do danych systemu sterowania całego zakładu oraz współpracę różnych aplikacji ze wszystkich stacji operatorskich. Wykorzystuje on odpowiedni system interfejsu tzw. OperateIT Process Portal, dostarczający informacje niezbędne w podejmowaniu strategicznych decyzji biznesowych w przedsiębiorstwie. System zbiera informacje pochodzące z różnych źródeł i przetwarza jetak, by przekazać tylko najistotniejsze informacje dla różnych odbiorców. Zastosowana technologia Aspect Object Framework wprowadza odpowiednie powiązania wszystkich danych w systemie z właściwymi aktywami przedsiębiorstwa. Panel nawigacyjny prezentuje cały sprzęt linii produkcyjnej w zwartej, jednolitej, prostej do interpretacji formie, umożliwiając prezentację dużej ilości informacji na pojedynczym oknie wyświetlacza, odpowiednio dla różnych poziomów i zbiorów informacji: funkcje optymalizacji, wykorzystanie aktywów, zarządzanie informacjami, zarządzanie etapami produkcji, systemy bezpieczeństwa i systemy realizacji produkcji (ang. MES ? Manufacturing Execution Systems).

ABB

www.abb.pl

Cztery grafiki, jedna stacja operatorska

Stacja operatorska DeltaV zapewnia elastyczną, łatwo konfigurowalną przestrzeń operatorską, opierającą się na czterech płaskich monitorach. Gotowa do użycia natychmiast po dostarczeniu stacja, pozwala operatorowi na śledzenie zmian zachodzących na czterech ekranach z jednego miejsca. Dowolne grafiki, dotyczące sterowanego czy też monitorowanego procesu, mogą być prezentowane na dowolnym ekranie. Taka stacja operatorska wykorzystuje narzędzia i metodologię konfiguracyjną dostępną wraz z pakietem DeltaV. Użytkownik może rozpocząć proces konfiguracji od wykorzystania kilku predefiniowanych zestawów grafik ekranu. Możliwość dynamicznego nanoszenia zmian oraz poprawiona funkcjonalność narzędzi projektowych są bardzo pomocne przy tworzeniu własnych interfejsów, umożliwiają również użytkownikowi proste dołączanie nowych grafik i obrazów ekranu.

Emerson Process Management

www.emersonprocess.pl

Projektowanie interfejsów operatorskich

Oprogramowanie projektowe HMI ioDisplay 7.0 wykorzystywane jest do tworzenia interfejsów operatorskich bazujących na systemie Microsoft Windows ? dla urządzeń HMI obsługujących sterowniki Opto 22 Snap Ethernet. We wspomnianym pakiecie projektowym możliwe jest tworzenie własnych lub wykorzystanie predefiniowanych komend, symboli i bitmap w tworzeniu graficznych interfejsów użytkownika. Najnowsza jego wersja pozwala na importowanie i użytkowanie interfejsów HMI opracowanych za pomocą aplikacji OptoDisplay, załączonej do pakietu. Integracja całego pakietu projektowego interfejsów HMI daje użytkownikom możliwość opracowania jednolitych, standardowych interfejsów operatorskich. Pozwala on również użytkownikom urządzeń systemu Optomux (system rozproszony automatyki) na wykorzystanie komunikacji siecią Ethernet i tworzenie interfejsów HMI dla poszczególnych urządzeń systemu.

Opto 22

www.opto22.com

Dystrybucja: AB-Micro sp. z o.o.

www.abmicro.com.pl

Intuicyjny interfejs HMI bazujący na architekturze sieci Web

Aplikacja Experion Station, stanowiąca część systemu firmowego Honeywell o nazwie Experion Process Knowledge System (PKS), to potężny interfejs HMI zapewniający intuicyjne i bezpieczne środowisko operatorskie. Opracowana w firmie technologia bazująca na architekturze sieci Web pozwala na stworzenie jednolitej, otwartej infrastruktury komunikacyjnej w przedsiębiorstwie i jej wykorzystanie do sterownia i monitorowania procesów. Zastosowane tu sposoby prezentacji alarmów i zdarzeń zachodzących np. na linii produkcyjnej, odpowiadają zaleceniom i wskazówkom Konsorcjum Zarządzania Sytuacjami Nadzwyczajnymi (ang. ASM ? Abnormal Situations Management Consortium; konsorcjum działające przy firmie Honeywell) oraz brytyjskiego Stowarzyszenia Użytkowników Urządzeń i Materiałów w Przemyśle (ang. EEMUA ? Engineering Equipment and Materials Users Association). W pełni konfigurowalne rozwijane paski narzędzi i menu umożliwiają łatwą nawigację oraz szybki dostęp do wybranych danych oraz informacji. Dodatkowe cechy to: integracja narzędzi ActiveX oraz możliwość obsługi ?na żywo? obrazu wideo, obsługa skryptów i uruchamianie niezbędnych aplikacji dodatkowych. Wykorzystanie popularnych w przemyśle standardów komunikacyjnych owocuje stworzeniem jednolitego, a zarazem otwartego, systemu akwizycji danych. Z kolei inny moduł ? Mobile Station ? umożliwia stworzenie przemieszczalnych interfejsów operatorskich.

Honeywell

www.honeywell.pl

Zarządzanie zmianami interfejsu HMI

Pakiet AutoSave to kompleksowe rozwiązanie do zarządzania zmianami w stacjach interfejsów HMI, jak również w sterownikach PLC, robotach, elementach sterowniczych z wbudowanymi modułami PC, plikach projektowych itp. Zawiera on narzędzia detekcji i archiwizacji zmian parametrów, dokumentacji, historii informacji o procesie oraz zabezpieczenia dostępu do stacji roboczych, odzyskania danych w przypadku sytuacji awaryjnych i automatycznego powiadamiania (w czasie rzeczywistym) o wszelkich zmianach w systemie. Moduł klienta obsługuje popularne edytory programowe, oferując w pełni interaktywne środowisko kontroli i monitoringu.

MDT Software

www.mdtsoft.com

Artykuł pod redakcją
Andrzeja Ożadowicza