W branży IT krąży opinia, że tylko około 30% wszystkich wdrożeń systemów informatycznych kończy się sukcesem. Sukces oznacza oddanie do użytkowania, w przewidzianym terminie i kosztach, systemu spełniającego wymagania użytkownika.
Czy taki los ma spotykać także systemy wdrażane na produkcji? Co wpływa na sukces lub porażkę wdrożenia systemu informatycznego czy automatyki? Są to pytania, na które odpowiedzi istnieją, a tylko od osób nadzorujących proces wdrożeniowy zależy, czy skorzystają z tej wiedzy.
W typowej inwestycji w automatyzacji produkcji* udział biorą firmy, które można zaliczyć do trzech grup:
- inwestor-użytkownik** powstającego systemu,
- dostawcy elementów systemu,
- integrator systemu świadczący usługę wdrożeniową.
Każda grupa ma do spełnienia ważne zadania, które wpływają na powodzenie wdrożenia systemu.
Właściwa decyzja inwestora
Podejmując decyzję o zaangażowaniu znacznych środków w automatyzację, inwestor liczy na określone korzyści, rozważając jednocześnie ryzyko związane z inwestycją.
Zdarza się, iż opłacalność inwestycji kalkulowana jest za pomocą wskaźnika zwrotu z inwestycji ROI. Wskaźnik ROI pozwala ocenić opłacalność inwestycji na podstawie okresu, po jakim zainwestowane kwoty zwrócą się w postaci uzyskanych korzyści. Korzyści mogą np. dotyczyć oszczędności kosztów produkcji (mniejsze zużycie energii, materiałów, rzadsze przestoje), wzrostu prędkości produkcji, podniesienia jakości. Należy je dobrze skalkulować, aby nie popełnić błędu odrzucenia opłacalnej inwestycji. Czasem drobne oszczędności kosztów produkcji oznaczają kolosalne zyski ? np. przy założeniu, że dotychczasowy zysk wynosił 10%, zmniejszenie kosztów stałych o 5% pozwala na zwiększenie zysku nawet o 50%.
Do najczęściej popełnianych błędów należą:
- biurkowe planowanie, bez udziału użytkowników systemu oraz specjalistów w poszczególnych dziedzinach ? powoduje to błędy w kalkulacji kosztów i korzyści;
- błędne założenia, wynikające z niepełnej wiedzy o obecnym stanie, np. nieprecyzyjne oszacowanie;
- brak perspektywy w spojrzeniu na obecne problemy (osoby zaangażowane na co dzień w problemy mają tendencję do nadmiernego optymizmu lub krytycyzmu);
- brak zespołu oddelegowanego do danego projektu, z wyraźnie określonymi kompetencjami;
- ustalenie 100% ceny jako podstawowego kryterium oceny, bez zwracania uwagi na całkowity koszt posiadania systemu (TCO ? Total Cost of Ownership), zawierającego także koszty eksploatacji i rozwoju systemu.
|
|
|
Rys. 1. Udział kosztów innych niż cena zakupu w całkowitym koszcie posiadania systemu (TCO) |
Użycie w 100% ceny jako podstawowego kryterium często prowadzi do wyboru najgorszej możliwej oferty tylko dlatego, że jest najtańsza. A przecież nawet w codziennym życiu, gdy pełnimy rolę inwestora, np. kupującego samochód, nie bierzemy pod uwagę tylko ceny, lecz także koszty eksploatacji (spalanie, koszt przeglądów i części zamiennych, gwarancję), niezawodność, funkcjonalność itp. Przy takich decyzjach rozważamy to, co może wydarzyć się za kilka lat. Podobnie jest z systemami automatyki, które mają służyć przez 10 lub więcej lat. Błędów można uniknąć korzystając z wiedzy dostawcy oraz integratora. Kompetentny dostawca zapewnia pełną wiedzę na temat oferowanych produktów w postaci: wsparcia technicznego, szkoleń, opisów wdrożeń podobnych systemów oraz pomocy w stworzeniu koncepcji systemu i doborze konfiguracji produktów. Inwestor może skorzystać z polecanych przez dostawcę integratorów, znających technologię wykorzystywaną w zakładzie użytkownika.
Firma ASTOR w takich przypadkach poleca firmy integratorskie, które mają tytuł Autoryzowanego Integratora Systemów ASTOR lub Integratora Systemów ASTOR. Firmy te są uważnie dobierane na podstawie ich wiedzy i doświadczenia, potwierdzonych wieloma zakończonymi sukcesem, wdrożeniami.
Przy decydowaniu o wyborze dostawcy oraz integratora ważne jest stworzenie listy kryteriów oceny ofert. Kryteria pozwalają uniknąć wpływu emocji i subiektywizmu.
Wybór integratora
Wybierając integratora systemu warto pamiętać, że koszt, czas i jakość są ze sobą związane. Niska cena najczęściej powoduje obniżenie poziomu wdrożenia lub wydłużenie jego czasu, co w efekcie prowadzi do sytuacji, gdy żadna ze stron nie jest zadowolona.
Wybierając firmę integratorską warto zwrócić uwagę na: doświadczenie w podobnych wdrożeniach, potwierdzone referencjami, potencjał i wiarygodność firmy, lokalizację firmy (ważne przy umowach serwisowych), umiejętność zarządzania projektami, czyli efektywnego wykorzystania zasobów, wywiązywania się z terminów, budżetów itp.
Trafny dobór elementów systemu
Kluczową sprawą dla powodzenia inwestycji ? obok profesjonalnego zarządzania projektem ze strony użytkownika, dobrania odpowiedniego wykonawcy i zapewnienia odpowiedniej jakości prac ? jest dobór narzędzi i elementów systemu. Powinny one być dobrane optymalnie ze względu na całkowity koszt posiadania (cena zakupu oraz koszty utrzymania i rozwoju systemu), trwałość, niezawodność i bezpieczeństwo na przyszłość, oparte na wiarygodności i potencjale dostawcy.
Przy doborze konfiguracji systemu warto skorzystać z konsultacji u dostawcy, który bardzo dobrze zna oferowane produkty.
\\
|
|
|
Rys. 2. Redukcja całkowitego kosztu posiadania dzięki zastosowaniu właściwego produktu ? na przykładzie oprogramowania nadrzędnego Industrial Application Server |
Dobre narzędzia (oprogramowanie i sprzęt) dają możliwość wykonania pracy lepiej (wyższa jakość), szybciej (krótszy czas) i przy mniejszych kosztach. Dobre produkty w automatyce to te, które dają możliwie najkrótszy czas wdrożenia i wysoką niezawodność. Dobre praktyki, uwzględnione przez producenta na etapie projektowania produktu, oraz profesjonalne testy pozwalają oferować w znacznej mierze gotowe rozwiązania ? tzw. ?rozwiązania z półki?, które wymagają już niewielu prac konfiguracyjnych i programistycznych. Integrator może wówczas skoncentrować się na rozwiązaniu istotnych technologicznych zagadnień, bez potrzeby budowy od podstaw elementów standardowych. Przykładami takich produktów są: oprogramowanie DT Analyst do śledzenia przestojów, ActiveFactory i IndustrialSQL Server do analizy historii i optymalizacji produkcji czy pakiet wizualizacyjny InTouch. Oprócz tego niektóre narzędzia wspomagają grupową pracę nad powstającym systemem (np. oprogramowanie Industrial Application Server dzięki szablonom obiektów aplikacji przemysłowej tworzonym przez wielu projektantów, a Proficy Machine Edition, dzięki bibliotece gotowych elementów, pozwalających na powielanie raz stworzonych fragmentów programu sterującego).
Właściwe narzędzia pozwalają na wykorzystanie swoistej dźwigni zasobów: wystarczy raz przeszkolić pracowników, aby ich wiedza była możliwa do wykorzystania w przyszłości. Na przykład specjalista, który zna popularne sterowniki PLC GE Fanuc 90-30, może wykorzystać swoją wiedzę, aktualizując ją jedynie w obsłudze najnowszej rodziny systemów sterowania GE Fanuc PACSystems RX3i. Czas zainwestowany w wiedzę procentuje przez długie lata i nigdy nie jest stracony, co prowadzi do zmniejszenia kosztów firmy integratorskiej.
Wyszkoleni użytkownicy, łatwy dostęp do wsparcia technicznego u dystrybutora oraz kontakt z integratorem zapewniającym krótki czas reakcji serwisowej skracają czas przestojów produkcji, zwiększając zyski firmy. Partnerskie relacje pomiędzy firmami zaangażowanymi we wdrożenie, oparte na dobrej komunikacji pomiędzy nimi, zapewniają sukces systemu i wiele korzyści z jego użytkowania.
Wojciech Kmiecik
e-mail: wojciech.kmiecik@astor.com.pl
Konrad Grohs
e-mail: konrad.grohs@astor.com.pl
* Dla uproszczenia wszystkie uwagi odnoszące się do produkcji dotyczą zarówno zakładów przemysłowych, jak i firm świadczących usługi dystrybucji mediów (woda, gaz, ciepło itp.), gdzie częściej mówi się o procesach technologicznych niż o produkcji.
** Określenia inwestor i użytkownik w tekście używane są zamiennie, gdyż najczęściej firma będąca inwestorem jest także użytkownikiem. Zdarzają się jednak przypadki, gdy inwestor jest inną firmą niż użytkownik, np. gmina jako inwestor, a przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne jako użytkownik.