Według badania ?Smart Industry Polska 2020?, wśród polskich przedsiębiorców sektora MŚP wzrosła świadomość korzyści, jakie daje cyfryzacja. W porównaniu do 2018 roku odnotowano wzrost wdrożeń koncepcji Industry 4.0 (w 2018 dotyczyły 4,5% firm, a w 2020 ? 7,2%), nastąpił również dwukrotny wzrost planów dotyczących jej wdrożenia ? z 11% w 2018 do 25,5% w 2020. Ponadto, 30% przedstawicieli C-level uważa, że wdrażanie rozwiązań cyfrowych wpłynie na sukces ich firmy w przyszłości.
We wrześniu br. firma Siemens we współpracy z Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii zakończyła 5. edycję badania ?Smart Industry Polska?. Zostało ono przeprowadzone przez agencję badawczą Kantar Polska na grupie małych oraz średnich firm.
Cyfryzacja coraz częściej uwzględniana w strategii firm
W porównaniu do wyników poprzedniej edycji badania odnotowano wyraźny wzrost odsetka ankietowanych deklarujących, że technologie zgodne z koncepcją Industry 4.0 stanowią element strategii ich firmy ? odnosi się to zwłaszcza do planów wdrożenia (ponad dwukrotny wzrost z 11% do 25,5%). Decyzja o cyfryzacji powoduje rzeczywiste zmiany, między innymi w wymaganiach odnośnie kompetencji pracowników. W efekcie zdefiniowania na nowo priorytetów i nastawienia strategicznego na informatyzację i automatyzację procesów produkcyjnych, przedsiębiorstwa częściej zmieniają oczekiwania względem pracowników, uwzględniając w nich potrzeby związane z transformacją cyfrową. Z badania wynika, że w 30% firm, w których koncepcja Industry 4.0 stanowi element strategii firmy, określono nowe oczekiwania lub zmieniono wymogi względem pracowników odnośnie kompetencji cyfrowych.
?Szczególnie cieszy nas większa świadomość rynku w zakresie korzyści, jakie daje digitalizacja. Przedsiębiorstwa coraz częściej wpisują cyfryzację do swojej strategii biznesowej. Siemens od samego początku wspiera przedsiębiorców w rozwoju zapewniając know-how, dostęp do szkoleń i wiedzy konsultantów. Bardzo dobrze rozumiemy także specyfikę działania i potrzeby MŚP z branży przemysłowej i aktywnie angażujemy się w transformację cyfrową tego sektora gospodarki.? ? mówi Dominika Bettman, CEO Siemens Polska.
W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych sektora MŚP transformacja cyfrowa przeprowadzona została w umiarkowanie dużym odsetku firm. Zgodnie z deklaracją ankietowanych, najczęściej wdrażanymi technologiami cyfrowymi, zgodnymi z koncepcją Industry 4.0 były: analityka danych i optymalizacja produkcji (59,5%), predictive maintenance (31,4%), robotyzacja linii produkcyjnych (28,8%), oprogramowanie obniżające koszty prototypowania produktów i wprowadzania nowych (25,5%), Internet of Things (19%) oraz druk 3D (18,3%).
Efekty cyfryzacji procentować będą w przyszłości
Wdrażanie rozwiązań cyfrowych stosunkowo rzadko postrzegane jest jako element decydujący o bieżącym wzroście konkurencyjności firmy. Wśród tego rodzaju rozwiązań najczęściej wymieniane było: wdrażanie cyfrowych rozwiązań technologicznych ? 17%, rozwiązania cyber-fizyczne ? 13% oraz cyfryzacja w zarządzaniu firmą ? 12%. Respondenci spodziewają się jednak, że w przyszłości, dzięki cyfryzacji poprawi się efektywność ich organizacji. Dosyć duży odsetek, bo 30% badanych uznało wdrażanie cyfrowych rozwiązań technologicznych za element, który uda się przekuć w sukces firmy w perspektywie najbliższych 3 lat. Inne czynniki, które mają wpłynąć na zwiększenie możliwości ankietowanych przedsiębiorstw w najbliższych latach to: rozwiązania cyber-fizyczne ? 24% oraz cyfryzacja w zarządzaniu firmą ? 31%.
?Proces inwestycji w zaawansowane technologie w nowej rzeczywistości wymagać będzie pogłębionej analizy potrzeb, która wyeliminuje ryzyko inwestycyjne. Wyniki raportu wyraźnie wskazują na potrzebę rozwoju profesjonalnych usług informacyjnych, demonstracyjnych, szkoleniowych i doradczych dla firm na równi z instrumentami finansowymi, takimi jak ulga na B+R, która uwolniła apetyt polskich firm na innowacje? ? mówi dr Beata Lubos, Dyrektor Departamentu Innowacji w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii.
Digitalizacja wprowadzana jest zazwyczaj w obszarach, w których, w obecnych czasach, dość łatwo jest ją zrealizować. W zakresie komunikacji i współpracy z klientami lub dostawcami transformacja cyfrowa realizowana jest obecnie aż w 60% firm, natomiast w zakresie uruchamiania cyfrowych kanałów dystrybucji czy cyfrowego wsparcia sprzedaży wdrożyło ją już jedynie 25% firm. W 70% firm, w których wdrożono w ostatnim czasie cyfryzację sposobu pracy, ankietowani byli zdania, że jej bezpośrednią przyczyną była pandemia koronawirusa.
Kompetencje cyfrowe polskich przedsiębiorców
Badanie miało także na celu sprawdzenie, w jakich obszarach przedsiębiorcy deklarują posiadane kompetencje. Okazuje się, że osoby zarządzające w polskich firmach MŚP rzadziej przyznają się do posiadania kompetencji w zakresie cyfryzacji niż ma to miejsce w przypadku kompetencji związanych z zarządzaniem ludźmi. Najwyżej oceniają swoje kompetencje cyfrowe w zakresie analityki danych i optymalizacji produkcji. Jej znajomość została określona za w pełni wystarczającą przez 55% ankietowanych. Własna ocena pozostałych kompetencji cyfrowych przez polskich przedsiębiorców wypada już znacznie słabiej, np. sztuczna inteligencja (15%), cyfrowy bliźniak i digitalizacja produkcji (15%), Big Data (22%). Badani przedstawiciele C-level są natomiast przekonani o swoich wystarczających kompetencjach w obszarze zarządzania ludźmi. Nieco gorzej oceniają własne umiejętności zarządzania produktem i produkcją. Niepokoi fakt, że ponad 45% ankietowanych nie zdobywa wiedzy na temat cyfryzacji.
?Zarządzający polskimi przedsiębiorstwami, wśród posiadanych kompetencji cyfrowych najwyżej oceniają własną wiedzę w obszarze analityki danych i optymalizacji produkcji, co może sugerować, że najważniejsze jest dla nich bieżące zwiększanie efektywności biznesowej. Na zwrot z inwestycji w cyfryzację należy jednak patrzeć w dłuższej perspektywie. Biorąc pod uwagę dłuższy horyzont, zmiany te wpłyną na wzrost jakości produkcji, obniżenie kosztów, większe możliwości wytwórcze zarówno w kontekście asortymentu jak i wolumenu produkcji i w efekcie znacząco przyczynią się do poprawy konkurencyjności polskiego biznesu.? ? mówi Dominika Bettman.
Kto stoi za transformacją w polskim przemyśle ?
Zdecydowana większość przedstawicieli C-level posiada wyższe wykształcenie, to znaczy jest absolwentem studiów pierwszego lub drugiego stopnia ? łącznie 80,6%. Wśród przedstawicieli kadry zarządzającej zbliżony odsetek badanych to absolwenci kierunków związanych z finansami / ekonomią (37,3%) oraz technicznych / ścisłych (36,6%). Mniej niż 5% ankietowanych posiada dyplom studiów typu MBA. Z badania wynika, że przedstawiciele kadry zarządzającej w większości są przeświadczeni o posiadaniu dobrze wykształconych kompetencji miękkich, takich jak umiejętności przywódcze (82%), zarządzanie danymi i informacjami (82%), zarządzanie personelem i zespołem produkcyjnym (79%), czy umiejętności negocjacyjne (73%).
Internet pozostaje najpopularniejszym źródłem informacji na temat transformacji cyfrowej w firmach. Znacznie niższy odsetek wskazań uzyskały specjalistyczne źródła, takie jak prasa fachowa, szkolenia czy publikacje naukowe. Trzeba przy tym odnotować, że ponad 45% przedstawicieli kadry zarządzającej nie korzysta z żadnych źródeł informacji do zdobywania wiedzy na temat digitalizacji w przedsiębiorstwach.
Większość ankietowanych przedstawicieli C-level deklaruje, że zasięg działalności ich firm wykracza poza granice Polski (67%). Jedynie 14% respondentów zarządza firmami o lokalnym charakterze, a 18% prowadzi biznes o charakterze ogólnopolskim.
SMART INDUSTRY POLSKA 2020 ? EXECUTIVE SUMMARY
Zdecydowana większość przedstawicieli C-level deklaruje, że zasięg działalności ich firm wykracza poza granice Polski. Jedynie 14,4% respondentów zarządzało firmami o lokalnym charakterze, co świadczy o trafnym uchwyceniu w próbie kadry zarządzającej z firm prowadzących działalność przemysłową na szeroką, międzynarodową skalę.
Zdecydowana większość przedstawicieli C-level może pochwalić się wyższym wykształceniem (studia pierwszego lub drugiego stopnia ? łącznie 80,6%), jednak nie można pominąć blisko 20% zarządzających, którzy legitymują się wykształceniem średnim.
Zbliżone odsetki badanych przedstawicieli kadry zarządzającej to absolwenci kierunków związanych z finansami / ekonomią (37,3%) oraz technicznych / ścisłych (36,6%). Można przypuszczać, że kierunki studiów z pierwszej grupy dostarczają w większym stopniu umiejętności zarządczych, drugie zaś dostarczają kwalifikacji technologicznych. Zapewne przedstawiciele C-level cechują się obydwoma rodzajami kompetencji ? różnią się natomiast tym, czy wynikają one bardziej z formalnego wykształcenia czy z doświadczenia zawodowego i ewentualnych szkoleń.
Przedstawiciele kadry zarządzającej w większości są przeświadczeni o posiadaniu dobrze wykształconych kompetencji miękkich, takich jak umiejętności przywódcze, zarządzanie personelem, zarządzanie informacjami czy umiejętności negocjacyjne.
Internet pozostaje najpopularniejszym źródłem informacji w celu zdobywania wiedzy na temat transformacji cyfrowej w firmach. Znacznie niższe odsetki wskazań uzyskały specjalistyczne źródła takie jak prasa fachowa, szkolenia czy publikacje naukowe. Trzeba przy tym odnotować, że ponad 45% przedstawicieli kadry zarządzającej nie korzysta z żadnych źródeł informacji w celu zdobycia wiedzy na temat digitalizacji w przedsiębiorstwach.
W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych sektora MŚP transformacja cyfrowa (przynajmniej częściowa) przeprowadzona została w umiarkowanie dużym odsetku firm. Najczęściej (w 60% firm) zrealizowana została w zakresie komunikacji i współpracy z klientami czy dostawcami, najrzadziej natomiast (w 25% firm) dotyczyła takich procesów jak uruchamianie cyfrowych kanałów dystrybucji czy cyfrowego wsparcia sprzedaży.
W porównaniu do wyników badania Smart Industry Poland realizowanego w 2018 roku, wzrósł wyraźnie odsetek deklaracji, że technologie zgodne z koncepcją Industry 4.0 stanowią element strategii firmy. Odnosi się to zwłaszcza do planów wdrożenia (ponad dwukrotny wzrost z 11% do 25,5%).
Zapytani o konkretne technologie wdrożone w firmie, badani w 2020 roku częściej niż w 2018 wskazywali analitykę danych i optymalizację produkcji, robotyzację linii produkcyjnych, drukowanie przestrzenne, cloud computing czy wykorzystywanie BigData.
W 70% firm, gdzie nastąpiła cyfryzacja odnośnie do sposobu pracy, okazuje się, że digitalizacja nastąpiła z powodu pandemii koronawirusa, a przynajmniej została z tego powodu przyspieszona. Niewiele mniejszy wpływ pandemii zaznaczył się w przypadku cyfryzacji procesów komunikacji z kontrahentami.
Większość przedstawicieli kadry zarządzającej przedsiębiorstw z branży produkcyjnej sektora MŚP ocenia obecną sytuację swojego przedsiębiorstwa w kontekście sukcesu, wyrażającego się głównie ?utrzymaniem się na rynku? (58%), w następnej kolejności ?pozyskaniem nowych klientów / utrzymaniem dotychczasowych? (49%), a na trzecim miejscu ? ?satysfakcją kadry zarządzającej z działalności firmy?.
Jedynie w co trzeciej firmie MŚP z branży produkcyjnej, jej kadra zarządzająca ocenia obecną kondycję przedsiębiorstwa jako lepszą niż prognozowano. W 29% przedsiębiorstw uznano natomiast, że obecna sytuacja jest gorsza niż się spodziewano. W pozostałych 38% firm oceniono aktualną kondycję jako zgodną z przewidywaniami, zrewidowanymi zapewne w sytuacji panującej pandemii, co każe przypuszczać, że obiektywnie sytuacja firm nie musi być korzystna.
Elementem, który, najczęściej wskazywany jest przez przedstawicieli kadry zarządzającej jako mający duży wpływ na obecny sukces firmy jest zdobycie nowych klientów lub rynków (57%); dalej wymieniano poprawę jakości produktów lub usług (46%), poprawę wydajności produkcji (44%), redukcję kosztów produkcji (44%) czy dotacje unijne (42%), a także umiejętność dostosowania się do zmieniających się potrzeb rynkowych (41%).
Na tym tle wdrażanie cyfrowych rozwiązań wymieniano stosunkowo rzadziej: wdrażanie cyfrowych rozwiązań technologicznych ? 17%, rozwiązania cyber-fizyczne ? 13%, cyfryzacja w zarządzaniu firmą ? 12%. Znacznie częściej o rozwiązaniach tych mówiono, jako o przewidywanym czynniku przyszłego sukcesu ? w perspektywie najbliższych 3 lat.
Samoocena ze strony kadry zarządzającej odnośnie do kompetencji w zakresie technologii związanych z Industry 4.0 była generalnie niższa niż w przypadku umiejętności zarządczych wykorzystywanych przy kierowaniu firmą. Umiejętności przywódcze, zarządzanie danymi i informacjami czy personelem w około 80% wskazywane było jako wystarczające lub przewyższającym w stosunku do potrzeb. Tymczasem znajomość najwyżej uplasowanych kompetencji merytorycznych, jakimi są analityka danych i optymalizacja produkcji, została oceniona za w pełni wystarczającą jedynie przez 55% ankietowanych przedstawicieli C-level.