ENERGA Wytwarzanie SA (dawniej ENERGA Hydro) to firma należąca do Grupy ENERGA, zarządzająca największą w kraju przepływową Elektrownią Wodną Włocławek, Elektrownią Szczytowo-Pompową w Żydowie oraz 45 małymi elektrowniami wodnymi, zlokalizowanymi głównie w północnej Polsce. Łączna moc generowana przez wszystkie te obiekty wynosi 362,43 MW, co daje spółce pozycję lidera wśród producentów tzw. energii zielonej z wody.
WYZWANIA
Każda z blisko 50 elektrowni wodnych zarządzana była indywidualnie: nie obowiązywały standardy w zakresie sprzętowym ani informatycznym, które pozwalałyby na płynne zbieranie danych ze wszystkich obiektów. W 2009 roku postanowiono to zmienić.
Powstała idea wprowadzenia Centralnego Systemu Dyspozytorskiego, który miał odpowiadać za automatyczne sterowanie i kontrolę parametrów technologicznych rozproszonych źródeł wytwarzania energii, gromadzenie informacji oraz alarmowanie personelu w przypadku niespodziewanych zdarzeń.
W latach 2009-2010 w Wydziale Utrzymania Małych Elektrowni Wodnych powstał szczegółowy projekt techniczno-ekonomiczny wdrożenia Systemu. Ze względu na możliwość agregowania danych z systemów SCADA różnych producentów oraz kompatybilność ze sterownikami wielu marek, jako rozwiązanie nadrzędne wybrano Platformę Systemową Wonderware. Równolegle konieczne było zautomatyzowanie wszystkich, niektórych ponad 100-letnich obiektów oraz wyposażenie ich w urządzenia, pełniące funkcję koncentratorów danych. Zadanie było o tyle skomplikowane, że nowy sprzęt musiał być zintegrowany z tym już częściowo zaimplementowanym oraz w pełni kompatybilny z oprogramowaniem Wonderware. Wymienione założenia spełniły sterowniki VersaMax od GE Intelligent Platforms o budowie modułowej, które znajdują zastosowanie w 3 typach aplikacji: jako autonomiczny system sterowania przeznaczony do automatyzacji małej wielkości aplikacji, jako kompleksowy system sterowania o charakterze rozproszonym w aplikacjach o średniej wielkości oraz jako ekonomiczny układ wejść/wyjść oddalonych.
Istotnym czynnikiem dla wyboru rozwiązania Wonderware i GE Intelligent Platforms okazały się nie tylko parametry techniczne, ale także wsparcie, świadczone przez polskiego dystrybutora obydwu marek: firmę ASTOR oraz profesjonalne szkolenia, prowadzone przez ekspertów Akademii ASTOR.
REALIZACJA
W roku 2011 uzyskano zgody korporacyjne, co skutkowało podpisaniem umowy z firmą ASTOR jako głównym dostawcą urządzeń i oprogramowania. Jednocześnie we współpracy z Akademią ASTOR rozpoczął się proces szkoleniowy pracowników, których wyznaczono do tworzenia Systemu. Wdrożenia związane z Centralnym Systemem Dyspozytorskim rozpoczęto wiosną 2012 roku. W części hardware’owej Systemu związanej z układami automatycznej regulacji hydrozespołów, wspomagano się firmami zewnętrznymi. Natomiast instalacją pozostałych urządzeń na obiektach, urządzeń transmisji danych, budowaniem i rozwojem Platformy Systemowej Wonderware zajęli się pracownicy Wydziału Utrzymania ENERGA Wytwarzanie SA.
Największą trudnością, z jaką musiano się zmierzyć, była topografia. Obiekty rozmieszczone są od Koszalina aż po Olsztyn i Włocławek, często w miejscach trudnych lokalizacyjnie, co wiązało się z dużymi problemami przy założeniach dla systemu transmisji danych. Aby zniwelować zaistniałą sytuację, zastosowano różne typy łączności, dostosowane do indywidualnej lokalizacji każdej z elektrowni wodnych: GPRS, kable DSL, światłowody oraz radiomodemy SATEL.
Kolejnym wyzwaniem był etap modernizacji i przejście z urządzeń analogowych na urządzenia z interfejsem cyfrowym i zintegrowanie ich tak, by Platforma Systemowa Wonderware mogła nieprzerwanie zbierać dane do Centralnego Systemu Dyspozytorskiego. Centralny System Dyspozytorski i związana z nim Elektrowniana Dyspozycja Ruchu zostały uruchomione 1 marca 2013 roku. Finalnie architektura systemu bazuje na informacjach przesyłanych przez sterowniki do Platformy Systemowej Wonderware, której poszczególne moduły odpowiedzialne są za wizualizację w czasie rzeczywistym (Wonderware InTouch) procesów zachodzących w poszczególnych elektrowniachwodnych oraz za pozyskiwanie danych historycznych i przedstawianie trendów (Wonderware Historian Client).
Ponadto, dzięki aplikacji Wonderware Information Server, umożliwiającej dostęp do serwerów przez przeglądarkę internetową, stworzony został portal dla kadry zarządzającej, kadry technicznej i osób upoważnionych, pozwalający na podgląd głównych parametrów technologicznych i hydrologicznych, czyli monitoring bieżącej pracy obiektów oraz sięganie do informacji historycznych z minionych, defi niowalnych, okresów. W związku z kolejnymi etapami modernizacji elektrowni, System ciągle ewoluuje i jest rozbudowywany o nowe dostępne dane.
KORZYŚCI
Podstawową korzyścią, wynikającą z zastosowania Centralnego Systemu Dyspozytorskiego, jest zebranie w jednym miejscu rzetelnych i aktualnych informacji ze wszystkich obiektów. Przyspiesza to dostęp do danych, pozwala na sprawniejsze wyłapanie ? dzięki odpowiedniemu skonfigurowaniu alarmów dźwiękowych – awarii bądź nieprawidłowości w działaniu elektrowni wodnych, a ponad wszystko: ułatwia pracę dyspozytorom, którzy mogą na bieżąco kontrolować parametry energetyczne i hydrologiczne w wybranym obiekcie. Należy także pamiętać, że elektrownie zobowiązane są do przestrzegania przepisów wodno-prawnych i zapewniania bezpieczeństwa powodziowego ? także te działania z zakresu gospodarki wodnej wspiera i upraszcza nowy System.
Wszystko to przekłada się wprost na ograniczanie kosztów eksploatacyjnych ponoszonych przez przedsiębiorstwo: przeglądając trendy historyczne można nie dopuścić do odstępstw od założonych parametrów technologicznych i przekraczania norm, co wiąże się z uniknięciem dużych nakładów finansowych w przypadku awarii lub kar za niedotrzymanie parametrów. Aby optymalnie zaplanować remonty czy chwilowe wyłączenie obiektu w celach modernizacyjnych, wystarczy odczytać z systemu stan poziomu wód.
Autor: Andrzej Kamonciak, ENERGA Wytwarzanie SA.
Źródło: Astor